VREME: Kulturni identitet Albanaca u Srbiji

Albanska populacija na teritorijama opština Preševo, Bujanovac i Medveđa živi na prostoru od 1. 249 km, ima dugu istoriju i, prema istoričaru otomanskog vremena, Meadu Osmaniju ovi delovi u antičko vreme pripadali su Dardaniji, ilirskom plemenu koje se protezalo u trouglu Niš-Skopje-Ulpijana (Priština), donosi nedeljnik „Vreme„.

On je takođe rekao da kasnije u Osmansko doba ove teritorije, iako su bile pod osmanskom administracijom, dobile su više na značaju tokom perioda nacionalnog preporoda posebno pri kraju XIX veka kada su postale administrativni deo Kosovskog vilajeta i sa izgradnjom železničke pruge Skopje-Žbevac (Bujanovac) – Beograd.

„Imajući u vidu faze kroz koje je prošao albanski narod uopšte i albanski narod sa prostora Preševa, Bujanovca i Mevdeđe sigurno da je bilo kolebanja. Sve vreme, pa i danas, kulturnom identitetu preti rizik promena usled nekontrolisanog prihvatanja stranih kultoroloških modela koji sa sobom donosi nezaustljivi trend globalizma“, naglasio je Mead Osmani.

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku i cenzusa 2002. godine u opštinama Preševo, Bujanovac i Medveđa živi 57.595 Albanaca, dok se danas ne raspolaže tačnim brojem albanske populacije u Srbiji zato što je albanska manjina bojkotovala poslednji popis iz 2011 godine.

Nacionalni savet Albanaca je jedina javna institucija u Srbiji koja podržava, promoviše i čuva kulturno nasleđe albanskog naroda na ovim prostorima.

Enver Mehmeti, zamenik predsednika Nacionalnog saveta Albanaca je istakao da je deo strateškog orijentisanja i politike organizovanja ove institucije da čuva, unapređuje i razvija specifičnosti nacionalnog identiteta Albanaca.

Mehmeti je dodao da kontinuirani doprinos za očuvanje kulturnog nasleđa daju aktivnosti kao što su „Dani albanske komedije“ u Preševu, „Nedelja albanskog filma“ u Bujanovcu, izložba fotografija, promocija folklora u Medveđi, promocija knjiga i druge aktivnosti.

,,Udruženje za nasleđe i kulturno stvaralaštvo Preševske doline” putem naučnih konferencija koje organizuje o istorijskim ličnostima sa prostora na kojima žive Albanci iz svih Balkanskih država daje značajan doprinos očuvanju i promociji nacionalnog albanskog identiteta.

Predsednik ovog udruženja, Džemaledin Salihu, profesor istorije u penziji kaže da sa svim rizicima uništavanja kulturnog nasleđa Preševske doline, veliki broj ličnosti koji su ostavili trag u nacionalnoj istoriji i dalje ostaju uzori kao inspiracija novim generacijama.

Bitnu ulogu za nacionalni identitet imaju i mediji na albanskom jeziku, čiji je jedan od glavnih ciljeva postojanja očuvanje i promocija pisma, jezika i vizuelne prezentacije koji čine kulturni identitet Albanaca.

Časopis „Perspektiva“ koji objavljuje „Albanska Kulturna Zajednica“ u Bujanovcu, od 2006. godine ostao je jedini periodični pisani medij na albanskom jeziku sa 214 objavljenih brojeva do sada.

Sevdail Hiseni, izdavač ovog časopisa istakao je da kulturni identitet Albanaca u Srbiji u krizi zbog odsustva brige i podrške od strane opštinskih institucija, kao i od strane državnih institucija.

„Mi znamo da je kultura posebna karakteristika svake etničke zajednce, bez koje nema kulturnog i nacionalnog razvoja. Žalosna je činjenica da je albanska kultura u Srbiji lišena prava da ostvari veću podršku za njen stvarni razvoj“, naglasio je Hiseni.

Značajnu ulogu u očuvanju kulturnog identiteta daju i kulturno – umetnička društva koja, kroz promovisanje izvornih kola, nošnji i učestvovanjem na raznim balkanskim festivalima, promovišu jedan deo albanske kulture.

Preporučujemo i tekst: VREME: Zajednica Rusina u Srbiji – Identitet ne čini samo folklor

Sa ciljem ojačavanja, očuvanja i promocije albanskog kulturnog identiteta u Preševu, Bujanovcu i Medveđi predstavnici Nacionalnog saveta Albanaca planiraju osnivanje digitalnog muzeja, a nevladine organizacije i istraživači traže način da osnuju Institut za nasleđe i kulturno stvaralaštvo Albanaca u skladu sa zakonskim okvirom u Srbiji.

Aktivnosti mladih organizuju se preko Kancelarija za mlade osnovanih od strane Skupština opština i Doma kulture. Veliki broj mladih svoje znanje i profesije promovišu kroz aktivnosi na regionalnom nivou.

Leonita Avdili, je masterirala na studijama likovne umetnosti Fakulteta umetnosti Univerziteta u Pristini . Mišljenja je da se kvalitet kulturnog života u Bujanovcu slabo i sporo menja. Svoje snove ostvaruje kroz slikanje, ostavljanjem tragova na platnu. Izlaže na reigionalnim i međunarodnim izložbama.

Skender Saćipi

Na naslovnoj fotografiji je Leonita Avdili.

Ovaj tekst je objavljen u nedeljniku “Vreme” u okviru projekta Manjinske zajednice u Srbiji koji je podržalo je Ministarstvo kulture i informisanja.